Blog

Renk nedir, etkileri nelerdir ve tasarımdaki önemi?


Renk nedir? Renkler nasıl oluşur? Ana renkler, ara renkler, sıcak ve soğuk renkler nelerdir? Tasarımda renk neden önemlidir ve hangi renkler tercih edilmelidir? Renklerin insanlar üzerindeki etkileri nelerdir?

Bu yazıda renklerin oluşumları, insanlar üzerindeki etkileri ve tasarımda kullanılan renk modelleri öğreneceğiz.

Renk Nedir?

Işığın cisimlere çarptıktan sonra yansıyarak görme duyumuzda bıraktığı etkiye renk denir. Güneşli bir günde renkler daha parlak ve canlı olurlar. Kapalı havada ise bu tam tersi, renkler parlaklığını yitirir ve koyu görünürler.

Her cisim kendine gelen ışığın bir kısmını tutar, bir kısmını da yansıtır. Bu olayın sonucu olarak cisimler bize yansıttığı renkte görünürler. Örneğin bir eşyanın bize kırmızı olarak görünmesinin nedeni, o cismin güneş ışığının sadece kırmızı ışığı yansıtması ve diğer renkleri tutmasıdır.

Spektrum (tayf) Güneş Işınları

Beyaz ışığın özel bir prizmadan geçirilerek renklerine (Kırmızı, Turuncu, Sarı, Yeşil, Mavi, Çivit Mavisi, Mor) ayrılmasıdır. İnsan gözündeki dalya boylarını wikipedia sitesinde bulabilirsiniz.

Ana Renkler

Mavi, Kırmızı ve Sarı

Ara Renkler

Sarı + Kırmızı = Turuncu
Sarı + Mavi = Yeşil
Mavi + Kırmızı = Mor

Sıcak Renkler

Pembe, Sarı, Turuncu ve Kırmızı

Soğuk Renkler

Lacivert, Mor, Mavi ve Yeşil

Tamamlayıcı (Zıt/Kontrast) Renkler

Kırmızı – Yeşil
Mavi – Turuncu
Sarı – Mor

Komşu Renkler

Sarı – Mavi – Yeşil
Sarı – Kırmızı – Turuncu
Mavi – Kırmızı – Mor

Nötr Renkler

Herhangi bir cisim güneş ışığından aldığı renkleri yansıtmayıp yutuyorsa o cismi siyah görürüz. Siyah, beyaz ve gri; renk sayılmaz.

renk_modu

Grafik Tasarımda Kullanılan Renk Tanımları

Tasarım temelinde LAB, RGB, CMYK olarak 3 renk modeli ve bunlara ait renk bilgilerini içeren HSL vardır. Ek olarak baskı ortamlarında kullanılan Pantone (Spot), Tire (Bitmap ve Grayscale), Dublex (Duaton) vardır.

LAB: Doğada var olan renklerin gözle görülebilen en geniş alanını ölçmeye yarayan uluslar arası bir ölçü standardıdır. Bu yolla renklerin ölçülebilir ve kodlaya bilirsiniz.

RGB (Red, Green, Blue): Parlak ve floresan renklerinde içerisinde bulunduğu renk modelidir. Ekranda gördüğümüz renklerde demek mümkün. Renkler 0-255 aralığındadır.

CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Black): Baskı ortamların standart olarak kabul edilen prosess diye adlandırılan sistemdir. Basılı materyal üzerinde gördüğümüz ekstra renk kullanılmadan elde edilen renk modelidir. RGB renklerinden CMYK renklerine dönüştürülünce renklerde kayıplar oluşur. Bunu minimuma indirmek adına dijital baskılarda ekstra parlak renklerle CMYK renklerine takviye yapılarak basılmaktadır. Renkler 0-100 aralığındadır.

 

Renk Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

  1. Rengin kültürel çağrışımı
  2. Hedef kitlenin renk tercihi
  3. Firma ya da ürünün karakteri ve kişiliği
  4. Tasarımdaki yaklaşım biçimi

 

Renklerde Armoni (Uyum ve Ahenk)

Tasarımda kullanılan yazı ve şekillerin düzeni kadar, renklerin yanyana gelişleri, aralarında bir bütünlük kurmaları da önemlidir. Yani renkler arasında bir uyum olmalıdır. Güzel bir müzik parçasını dinlerken, yanlış bir nota o müziğin nasıl ahengini bozar, yapmış olduğunuz tasarımdaki renk uyumsuzluğu da çalışmanızı o denli etkileyebilir. Renklerin uyumu üç türlü yapılır.

Ton Uyumu: Bir rengin ışık etkisi ile koyudan açığa doğru gösterdiği değerlerdir.

Yakın Renk Uyumu: Renk çemberindeki iki ya da üç komşu rengin karışımından kurulan uyumdur.

Zıt Renk Uyumu: Zıt renklerle veya sıcak-soğuk renklerle kurulan uyumdur.

 

Baskı için neden CMYK renkleri kullanılır?

RGB kanalları ofset makinelerde basılamaz. Nedeni ise RGB’nin her kanalında iki ayrı rengi barındırılır. Baskıdaki temel boyalar ikili rengi içermezler. Üst üste gelen renklerin nasıl bir sonuç vereceğini bilinemez. Ayrıca siyah renkte ortada yoktur. Bu tür karışıklığı ortadan kaldırmak için CMYK bir baskı standardı olarak geliştirilmiştir.

CMYK dört renkten oluşan bir renk modelidir. Mavi, Kırmızı, Sarı ve Siyah renklerden oluşur. Görüntüyü filme aktarırken Tram (nokta) kullanılır.

tram

HSL: Renk kontrol ve düzeltme modelidir. Hue (renk özünü), Saturate (doyma noktasını yani mat-parlak), Lightness ise açıklık ve koyuluğunu denetler.

Grayscale: S/B yani siyah/beyaz fotoğraf olarak da adlandırılır. Sadece siyah plakadan oluşur. Tüm renklerin birleşiminden tek plaka halinde dönüştürülerek elde edilir.

Pantone: Tek yüzey renk düzenidir. Baskı ortamında ekstra renk olarak basılır. İçinde farklı renkleri barındırdığı için iki ayrı rengin birleşimi ile oluşmaz. Ancak Tint (Tram) kullanılarak kendi yüzey rengini değiştirebilirsiniz.

Tram: Bir resmi ya da rengi baskı makinelerinde basabilmemize yarayan noktalara denir. Değeri, sıklığı, açısı, biçimi ile tanımlanır.

Renklerin Anlamları ve İnsanlar Üzerindeki Etkileri

firma_renkler

Kırmızı: Sıcak, ateş, kan, şehvet, aşk, samimiyet, güç, heyecan ve agresiflik gibi kavramları simgeler. Kan basıncını ve solunumu hızlandırabilir. İnsanları çabuk karar almaya ve beklentileri arttırmaya teşvik edici bir etkisi vardır. Kırmızı, dikkat çekici bir renktir. Kırmızı renkteki kelimeler ve objeler insanların dikkatini hemen çeker. Kırmızı renk insanların zamanı unutmasına yol açar.

Turuncu: Turuncu dışa dönük, heyecan ve mutluluk verici, dinamik, dikkat çekici, çarpıcı ve iç açıcı bir renktir. Kırmızıdan sonraki en sıcak renk olan turuncu gösterişin ve şatafatın rengidir, fakat kırmızı kadar rahatsız edici değildir. Turuncu renk metabolizmayı hızlandırır. Zihni harekete geçirir. Bulunduğu grubu sayıca çok görünmesini sağlar.

Sarı: Gözü en çok yoran renktir. Aynı zamanda sarı renk metabolizmayı hızlandırır. Odanızı parlak sarıya boyarsanız bebeklerin ağlamasına ve erişkinlerin sinirlenmelerine yol açarsınız. Ayrıca sarı sayfalı not defteri ve bilgisayar ekranında sarı renkli arka fon beyninizi ve gözlerinizi yorar.

Mavi: Yalnızlığı, üzüntüyü, depresyonu, bilgeliği, güveni ve sadakati simgeler. İş görüşmelerine mavi giyerek gitmek kararlılığı ve bağlılığı ifade eder. Mavi doğal bir iştah kapatıcıdır. Mavi ve açık mavi boyanmış ortamlar, verimliliği ve performansı arttırır. Özellikle lacivert sonsuzluğu, otoriteyi ve verimliliği çağrıştırır. Çalışırken akılda kalması gereken notların altını kalın mavi kalemle çizmek okunan şeylerin akılda kalmasını kolaylaştırır. Mavi çok uzaktan fark edilebilirken kırmızı ise yakından kolay farkedilir.

Yeşil: En güçlü ve evrensel olan etkisi doğadır. Buna bağlı olarak yaşamı, gençliği, yenilenmeyi, ümitleri ve dinçliği simgeler. Yeşil, güven verir. Sakinleştiricidir ve sinir sistemi üzerinde doğal bir etki yapar. Aynı zamanda Amerikan kültüründe parayı simgeler. İlk görüşmede karşınızdaki insana güven vermek için yeşil renkte bir şeyler giyinebilirsiniz.

Siyah: Tartışmalı bir renktir. Bir taraftan karanlık güçler, suç ve kötülük ile düşünülürken, diğer taraftan sadakat, sebat, dayanıklılık, ihtiyat, bilgelik ve güvenilirlik ile ilişkilendirilir. Bir tarafta yönetim ve güç anlamına gelirken diğer taraftan acı, keder ve yas anlamına gelir. Siyah, pek çok insan için kıyafet rengidir. Bazıları siyahı güçlü ve ciddi görünmek için kullanır. Bazıları ise daha zayıf gösterdiği için tercih eder. Konsantrasyonu en çok sağlayan renktir. A. Einstein, konsantre olabilmek için siyah perdelerin yer aldığı ışık girmeyen bir odada düşünürmüş.

Beyaz: Saflığı, temizliği ve masumiyeti simgeler. Pek çok kültürde gelinler beyaz giyer. Ayrıca temizliği simgeler. Bu yüzden doktorlar, hemşireler ve laboratuvar teknisyenleri steril görünmek için beyaz giyerler. Beyaz, ışığı yansıtır ve ortamı serin tutar. Dolayısıyla yaz ayının kıyafet rengidir.

Mor: Asaletin rengidir. Lüks hayat, zenginlik ve zarafeti simgeler. Aynı zamanda romantizmin, duygusallığın ve tutkunun rengidir.

Kahverengi: Toprağın ve ahşabın rengidir. Kahverengi doğal bir atmosfer yaratmayı sağlar. Sağlam ve güvenilir bir his verir. Ancak siz yinede iş görüşmelerinde ve kurumsal toplantılarda kahverengi giyinmeyin.

Pembe: Romantik ve narin bir renktir. Aynı zamanda sakinleştirici bir etkisi vardır. Pembe enerjiyi çeken sakinleştirici bir rol oynar.

Gri: Gözün en rahat algıladığı renklerden biridir. Alçak gönüllülüğü ifade eden, uzlaştırıcı ve denge unsuru olan bir renktir. Ciddiyet ve hareketsizliği çağrıştırır. Diplomatik ve ağır ortamlarda denge unsuru ve uzlaştırıcı olarak kullanılabilir. Kullanıldığı ortamlarda bunaltıcı bir havaya neden olabileceği için fazla tercih edilmeyen bir renktir.

Bonus:

Renklerin Psikolojisini anlatan bir videoyu. İyi seyirler… 

 

Blogdaki son yazılar

Yorumlar (4)

    • Tasarimci - Yanıtla

      Üniversitede almış olduğum notlar ve bilgi birikimlerim sonucu oluşan bir makaledir. 1-2 kaynak linki veya kitap olarak belirtmek zor. Olabildiğince kısa ve işlevsel bilgiler içermesi için derlenmiştir.

Bir yorum yaz